Հարցազրույց նախախորհրդարանի անդամ, ռեժիսոր Տիգրան Խզմալյանի հետ:

Պարո՛ն Խզմալյան, այսօր Մաշտոցի պողոտայում իրավիճակը լարված է եղել, փողոցը փակվել է, բենզինով լի շշեր են պայթեցվել: Տեղի ունեցած իրադարձություններին մասնակցե՞լ եք:

Ո՛չ, անձամբ չեմ մասնակցել, բայց համացանցով հետևել եմ և կարող եմ ասել, որ իրավիճակը այնտեղ պայթյունավտանգ էր: Բայց այդ պայթյունավտանգ իրավիճակն առկա է ոչ միայն Մաշտոցի պողոտայում, այլև ողջ երկրում: Դրա պատճառը սոցիալ-տնտեսական ծանր կացությունն է, ժողովրդագրական դեմոգրաֆիկ աղետը… այս թվարկումը կարելի է շատ երկար շարունակել:

 Բերման են ենթարկվել ակտիվիստ Շանթ Հարությունյանն ու նրա համախոհները, ոստիկանների ու ակտիվիստների միջև նաև բախում է եղել, կան վիրավորներ: Ինչպե՞ս եք գնահատում կատարվածը, և որքանո՞վ էր ադեկվատ ոստիկանության վարքագիծը:

Իհարկե, այնտեղ կար սադրանք. դա շատ ակնհայտ էր: Ես հիշում եմ՝ երկու օր առաջ ֆեյսբուքի օգտատերերից մեկը կոլաժ էր տարածել, որտեղ Սասունցի Դավթի արձանի փոխարեն՝ շիշ էր պատկերված՝ Մոլոտովի կոկտեյլ անունով: Մոլոտովի կոկտեյլը, ինչպես գիտեք, հենց պայթուցիկն է: Երբ որ այսօր լսեցի, որ շշեր են պայթել, անմիջապես այդ կոլաժը հիշեցի: Այսինքն՝ այդ պայթուցիկի գաղափարը օդի մեջ արդեն կար և կա, որովհետև իրական պայթյունը, ամեն դեպքում, տեղի չունեցավ: Բայց այդ մեծ պայթյունը անպայման մի օր կլինի: Հիմա արդեն բոլորը կողմերը կփորձեն կատարվածը մեկնաբանել ի շահ իրենց. ոմանց համար սա գոլորշի բաց թողնելու, որոշների համար շարժումը վարկաբեկելու և թուլացնելու, իսկ որոշների համար էլ նոր աստղեր ստանալու առիթ էր: Ամեն դեպքում, Շանթ Հարությունյանը յուրահատուկ անձնավորություն է, նա սկսնակ չէ, և վերջին առնվազն 15-20 տարվա ընթացքում մենք միշտ տեսել ենք նրա արմատական մոտեցումները:

Դուք նրա մեթոդներն ընդունելի համարո՞ւմ եք /հիշեցնենք, որ Շանթ Հարությունյանը բենզինի շշեր էր կապել վրան ու հայտարարում էր, որ հեղափոխություն է սկսում–խմբ./:

Մենք հարգում ենք ցանկացած պայքարողի, սակայն նման մեթոդների դեմ ենք, որովհետև հեղափոխությունը ո՛չ մեկ, ո՛չ էլ 11 կամ 111 հոգով չեն անում: Համակարգի դեմ համակարգված են պայքարում:

Այսինքն` Դուք ընդունո՞ւմ եք, որ ակտիվիստները համակարգված չեն գործում. կան մի քանի խմբեր, ավելին, իմ տպավորությամբ, այդ խմբերի նպատակները իրարամերժ ու հակասական են, շատ դեպքերում պայքարում են ոչ թե համակարգի, այլ իրար դեմ:  

Համակարգ ասելով, ես նկատի ունեմ այն, թե արդյո՞ք այդ շարժումը հետապնդում է համակարգ ստեղծելու նպատակ: Մեր անունը նույնպես` նախախորհրդարան, հենց այդ նպատակն է հետապնդում, որովհետև մենք նպատակ ունենք ստեղծել խորհրդարան և ձևավորել Հայաստանի չորրորդ հանրապետությունը:

Դուք ասում եք, որ պայքարում եք, կոչ եք անում բոլորին միանալ, բայց, օրինակ, ինչո՞ւ Դուք Շանթ Հարությունյանին մենակ թողեցիք. նա արդեն մի քանի օր է, ինչ նստացույց է անում, իսկ նախախորհրդարանը նրան չսատարեց:

Պատճառը հենց այն է, որ մենք գտնում ենք, որ պայքարն ու փոփոխությունները անպայման համակարգային մոտեցումներ են պահանջում, որովհետև մեկ անգամ ևս պարտվելու իրավունք մենք պարզապես չունենք: Մեր պայքարը ոչ թե մինչև վերջ է, այլ մինչև հաղթանակ:Մեր առջև դրված է երկրի և պետության լինելիության հարցը: Ամեն դեպքում, ես Մաշտոցի պողոտայում կատարված միջոցառումները դիտարկում եմ նաև Պուտինի՝ առաջիկայում Հայաստան այցելության համատեքստում, քանի որ նման այց, ըստ հրապարակումների, լինելու է: Ամեն դեպքում, այս իրադարձությունները ևս մեկ անգամ ցույց տվեցին երկու բան՝

ա. ժողովուրդն ատում է այս վարչակարգին,որովհետև պայթյուն անունը լսելուց րոպեներ անց հարյուրավոր մարդիկ նետվեցին հրապարակ.

բ. պայքարի ձևը պետք է փոխել, մենք չպետք է սահմանափակվենք մեկ երկու լոկալ պայթյունով, լոկալ նշանակության բախումներ ունենանք ոստիկանության հետ ու կրկին վերեդառնանք գորշ կամ, ինչպես իշխանությունն է սիրում կրկնել, գաղջ իրավիճակին:

Ամեն դեպքում, այս կարգի լոկալ պայթյունները ո՞ւմ են ձեռնտու:

Նման կարգի հայտարարություն անելու համար պետք է ավելի լուրջ ինֆորմացիա ունենալ, քան ունենք: Ամեն դեպքում, հավանաբար, հատուկ ծառայություններին, որովհետև այնտեղ, ինչպես սովորաբար լինում է, կային քաղաքացիական համազգեստով բազմաթիվ ոստիկաններ: Շատ կարևոր է հասկանալ,որ պայքարող և դյուրագրգիռ ակտիվիստը այդպիսիների համար ուղղակի գտածո է. նրանք անմիջապես անցնում են սադրանքի: Դա շատ ընդունված տեխնոլոգիա է, այստեղ որևէ նորություն չկա, կուտակված դժգոհության գոլորշիները բաց թողնելու համար փոքր միջադեպեր են սադրում: Այդպես է ամբողջ աշխարհում, նույն բանը մեզ մոտ է կատարվում:

Տեխնոլոգիա ասացիք՝ ոստիկանապետ Վովա Գասպարյանի խոսքը հիշեցի. նա իր վերջին հարցազրույցներից մեկում դիպուկ ասաց. <<Տեխնոլոգիաները հին են,ինչպես պոռնկությունը>> /ներողություն բառի համար, սա մեջբերում էր/: Փաստորեն, հին տեխնոլոգիաների դեմ նորերը դեռ չեն հայտնաբերվել: Ի դեպ, մի երիտասարդ ակտիվիստ էլ այսօր հայտարարել էր, որ նախախորհրդարանը իրեն աշխատավարձ չի վճարել: Դա նո՞ւյնպես տեխնոլոգիա էր:

Դա իհարկե ծիծաղելի է, որովհետև նախախորհրդարանը ոչ ոքի աշխատավարձ չի վճարում: Այդ երիտասարդը օրեր շարունակ գալիս էր մեր ակցիաներին, շատ ակտիվ նկարահանվում էր մեզ հետ, իսկ այսօր նման հայտարարություն է արել: Բայց այդ երիտասարդը նախախորհրդարանի անդամ չէ, չի էլ եղել: Նախախորհրդարանի բոլոր անդամների անունները հայտնի են, հրապարակված են: Իսկապես շատ ճիշտ է ասել պոռնկության և տեխնոլոգիաների մեծն վարպետ ոստիկանապետը՝  տեխնոլոգիաներն, իսկապես, շատ հին են, և Ձեր նշածը ևս մեկ օրինակ է:

Իսկ ավանակներ ո՞վ էր բերել Մաշտոցի պողոտա, նախախորհրդարանը դրա հետ կապ ունի՞:

Իհա՛րկե ոչ: Ավանակներին Մաշտոցի պողոտա էին բերել այն նույն մարդիկ, ովքեր մինչ այդ այծեր էին բերել, հետո բերեցին թշվառ տղամարդկանց և կանանց, ովքեր պարում էին Մաշտոցի պուրակում:

Վստա՞հ եք, որ նույն խմբի մարդիկ են:

Հնարավոր է, որ նույն խմբից չեն, բայց իրենց նպատակը նույնն է` վարկաբեկել ու թուլացնել քաղաքացիական շարժումը: Նրանց արած քայլը համարժեք է մեր բարձրաստիճան պաշտոնյաների քայլերին, ովքեր ժողովրդին ասում էին`բոմժ, համբալ: Հիմա նույն կերպ մեզ` բոլորիս, ծաղրում են, իսկ էդ խեղճ կենդանիներին էլ տանջում: Այսինքն` ժողովրդին ուզում են իջեցնել այդ մակարդակին` ասելով՝ դուք այծ եք, էշ եք: Բայց մենք դրանից ամենևին չենք վիրավորվում, որովհետև ավանակը ամենաչքնաղ կենդանիներից մեկն է: Եթե այդ ակցիաների պատվիրատու պարոնն այդ կերպ փորձում է ակնարկել իր արմատները և ապարանյան ծագումը, ասեմ, որ շատ անհաջող ձևով է դա անում, և նման քայլը վիրավորական է առաջին հերթին ապարանցիների համար: Մենք շատ վաղուց նրա ապարանյան ծագման մասին տեղյակ էինք և շատ հարգանքով էինք վերաբերվում այդ փաստին:

Բայց ինչո՞ւ եք կարծում, որ Մաշտոցի պողոտայի ավանակների հետևում Սամվել Ալեքսանյանի մարդիկ են կանգնած: Հնարավոր չէ՞, որ նրանք ևս ակտիվիստներ են, և իրենք էլ այդ կերպ են պայքարում:

Գիտե՞ք՝ ավանակ բերողներին կարելի էր տեսնել նաև մի քանի օր առաջ կարմիր և դեղին գլխարկով փողոց դուրս եկածների մեջ: Այնպես որ՝ եթե մի քիչ ուշադիր ես նայում դեմքերին, ամեն ինչ պարզ երևոմ է: Քաղաքի կենտրոնում տեղի ունեցող այս ողջ գործընթացը իր հետ բերում է թրիք, գարշահոտություն և կեղտ:

Ձեր կարծիքով՝ ո՞րը կարող է լինել հաջորդ քայլը:

Հայաստանում գոյություն ունի անիշխանության պրոցես, իշխանությունը թուլացած է, և այլևս չի կարողանում կատարել իր հիմնական գործառույթները: Դա խոստովանել է հենց ինքը՝ պետական համակարգը`ի դեմս Երևանի քաղաքապետարանի, մշակույթի ու քաղաքաշինության նախարարության` Փակ շուկայի հետ կապված: Եթե կառավարության երեք օղակ միաժամանակ չի կարողանում նույն հարցի հետ կապված տեր կանգնել իր իսկ ընդունած որոշմանը, նշանակում է պետությունն այլևս չկա, գոյություն չունի: Քանի որ պետությունը չի կարողանում պաշտպանել իր իսկ որոշումները, ստիպված մենք ենք դա անում. մենք պաշտպանում ենք պետականությունը:

Իսկ չե՞ք ընդունում, որ ամեն դեպքում նախախորհրդարանը, Փակ շուկայի հետ կապված, պարտություն կրեց, և այդ պարտությունն անգամ Մաշտոցի պուրակի հաղթանակը կարող է ստվերել:

Ես համամիտ չեմ, որ պարտվել ենք: Մենք պայքար սկսեցինք, երբ որ փաստացի արդեն շատ ուշ էր:

Բայց ինչո՞ւ էր ուշ, հենց սկզբից էլ այդ աղմուկը կար:

Բանն այն է, որ մենք սկզբից վստահեցինք պետությանը, կարծելով, որ պետական օղակները, որ հայտարարում են անօրինականության մասին, տեր կկնագնեն իրենց խոսքին: Մեզ համար  իրականում շատ տարօրինակ էր, որ մեկ օլիգարխը փաստացի կարողացավ հաղթել պետությանը և մենք հասկացանք, որ վստաել կառավարությանն այլևս անհնար է: Մենք հաղթանակ ունեցել ենք Մաշտոցի պուրակում, Կոմիտասի պողոտայում, այստեղ ևս ունենալու ենք:

Հարցազրույցը՝ Կարինե Սարիբեկյանի

 Լուսանկարը՝ Hetq.am-ի